U fokusu - Subota 27.09.2025 - 12:29
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u vranjskom naselju Sobina, podignuta je u periodu od 1816. do 1820. godine, na temeljima crkve koju su oko 1800. godine zapalili Arbanasi.
Foto: Ok Radio,Goran Mitić
Mesto je okupljanja Vranjanaca i uz prateće sobinske kestenove, jedan od simbola grada.
Prvobitna crkva sagrađena u XIV veku, od kada datira i prvi pisani dokument o Sobini, Povelja cara Dušana iz 1332. godine.
Posle paljenja crkve, deo kamena i pečene cigle iskorišćen je za gradnju Hamama, a ostatak je ponovo ugrađen u crkvu Uspenja Presvete Bogorodice, podignutoj na temeljima zapaljene crkve.
Pretpostavlja se da je jedina razlika u odnosu na staru crkvu bio način izgradnje vrata, ulaza i krovne konstrukcije, pošto su turski zakoni zabranjivali kupole na crkvama i zahtevali da se u pravoslavne svetinje, prilikom ulaska, silazi nadole.
Ulazna vrata bila su manjih dimenzija, kako Turci ne bi mogli da ulaze u crkvu na konjima. Nedostatak kamena zidari su nadoknadili rečnim kamenom, što je uočljivo na spoljnoj fasadi crkve.
Iznad južnih vrata crkve postoji natpis koji svedoči o tome da je crkva obnovljena u periodu od 1816. do 1820. godine. Iznad ovoga dopisan je 1925. godine tekst o obnovi crkve u tom periodu.
Sa leve strane južnih vrata naslikan je Sveti arhangel Mihailo, a sa desne Presveta Bogorodica. Istočna vrata crkve su ukrašena bordurama crvene, plave i bele boje.
U njima se nalazi brava, po predanju, doneta iz Dubrovnika, koju otključava ključ dužine oko 70 cm. Oltarska apsida ukrašena je plastikom u kamenu.
Ikonostas je oslikan je u nekoliko faza, u periodu1824-1876. godine, od strane Zafira Zografa, o čemu govorii natpis: Iz ruki Zafir Zograf Debrlija na 1869, leto, maja 26. den.
Duborez na ikonostasu, kao i vladičanski tron, radili su debarski majstori. Ikonostas je restauriran u periodu između 2010. i 2016. godine, a prva zona ikonostasa, premazana masnom farbom, doslikana je starozavetnim motivima koji su preuzeti iz crkve Svete Trojice u Vranju, u toku 2017. godine.
Zidno slikarstvo nastalo je oko 1855. godine, u vreme izgradnje hrama Svete Trojice u Vranju i delo je Diče Zografa. On je oslikao i ikonu Svetog Pantelejmona u tronu, na severnoj strani crkve.
Zvonik, koji se nalazi na istočnoj strani crkve, sagrađen je u donjem delu od kamena, a u gornjem od hrastovih greda. U toku 2014. godine je renoviran.
U periodu od 1997. do 2017. godine izvršena je kompletna obnova Sobinske crkve: urađeni su krov i pod u crkvi, obnovljena je galerija, sagrađena nova crkvena sala sa svešteničkom kancelarijom i pratećim prostorijama, a uređena jei crkvena porta.
A zapadno od crkve, nalaze se stabla nadaleko poznatih vranjskih kestenova ili kako ih ovde zovu ”koštani”.
Kesteni, koje Vranjanci nazivaju koštani, a koji uspevaju u naselju Sobina na periferiji grada, spadaju u red delikatesa.
Branje kestena u Sobini, prema nekim izvorima, datira još iz 7. veka, kada su ondašnji legionari otkrili sve blagodeti ovog slatkog ploda.
Sobinski koštan je samonikla biljka, neukrotiva i “tvrdoglava”, pričaju ljudi koji ovde žive. Kesten ne uspeva ako se presadi, čak i na istoj livadi.
Pojedina stabla koja ovde rastu, stara su i više od 200 godina.
U poslednjih dvadesetak godina mnoga stable su se osušila, što je uticalo na rod. U Sobini kažu da je kesten dobio rak kore na svom stablu, te da je zbog te bolesti ugrožena viševekovna tradicija.
Koštani su obavezni za Badnje veče. Ovi iz Sobine su veoma ukusni, slatki, a ukus im se ne može upoređivati sa onim hibridnim kestenjem koje ovdašnji uvoznici nabavljaju iz Turske.
Legenda kaže da stabla kestena „vole“ sveta mesta, te da najčešće niču na takvim lokacijama, što je u Sobini više nego očigledno.
Ovaj medijski sadržaj sufinansiran je sredstvima iz budžeta grada Vranja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu, nužno ne odražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
OK Radio
Vrati se na kategoriju U fokusu
